چگونگی پرورش مهارت نوشتن انشا


انشا درسی است که در صورت اعتنا واعتلا ، انقلابی در آموزش و پرورش کشور ایجاد می کند و فرهنگ جامعه را به شکل جهشی ، ارتقای درجه می دهد .

استفاده از پنج حس برای نوشتن انشا لازم است و باید این پنج حس در دانش آموز تقویت شود . کار انشا این است که به شاگرد بگوید خوب ببین ، خوب بشنو ، خوب لمس کن ، خوب بچش وخوب استشمام کن .

با انشا می توانیم درد ها و خواسته های جوانان را کشف کنیم و با دادن موضو عات در مان گر آن ها را درمان کنیم .

کار انشا پرورش فکر وانسان های متفکر است . انشا مادر دروس است . اگر مادر ضعیف باشد ، بچه های ضعیف و ناقصی تحویل می دهد . پرورش انسان های محقق و پژو هشگر به عهد ه ی درس انشاست .

انشا در واقع همان مهارت دانش آموز در امر نوشتن است که با بکار گیری واژه ها و کلمات ، جملات وعبارات زیبایی با توجه به قواعد دستور زبان می نویسد وبا نوشته ی خود اندیشه ای را ارائه می دهد.

بین مهارت نوشتن ودیگر مهارت های آموزش زبان فارسی رابطه ی معنا داری وجود دارد و لذا برای ایجاد مهارت نوشتن به پرورش مهارت در گوش دادن ، صحبت کردن ، خواندن و تفکر باید توجه کرد .

مهارت در نوشتن انشا نشا نه ی تکامل در زبان آموزی است ، اگر فردی نتواند دیده ها و شنیده ها و اندیشه های خود را بر اساس قواعد نگارش بنویسد ، در واقع به هدف زبان آموزی دست نیافته است .

انشا روح آموزش وپرورش است نگذاریم این این روح نا دیده گرفته شود .


انشا

انشا از ریشه ی نشاء به معنای خلق كردن و پدید آوردن چیزی كه تا كنون وجود نداشت و توسط ما وجود پیدا می كند.

انشا در اصطلاح نوشته ای است كه نویسنده آن را از ذهنیات خود و گنجینه ی واژگان ذهن خویش انتخاب كرده و نگارش می كند.

انشا به معنی 1) آفریدن، ایجاد كردن 2) ابتدا كردن، آغاز كردن 3) از خود چیزی گفتن، خواندن و آوردن شعر از خود 4) سخن پردازی، سخن آفرینی

5) نوشته ای مترسلانه ی فصیح و بلیغ، دیوان، وزارت و اداره ای كه مكاتبات دولتی در آنجا صورت
می گرفت.

نگارش

نگارش به معنی نگاشتن می باشد. به هر نوع نوشتنی و نگاشتن هرچیزی را نگارش می گویند.

نوشتن یك حرف تا یك مقاله ی علمی فیزیكی یا شیمی، نوشتن با چوب كنار دریا نیز نگارش است.

یك نامه ی اداری یك متن نگارشی است چون قالب دارد.

نگارش نوشتن فعال است كه می توان آن را به دو دسته تقسیم نمود:

1)نگارش ساده                      2) نگارش پیشرفته(به نگارش پیشرفته انشا می گویند)

انشا به معنی ادبی بودن و كاربرد آرایه ها و صناعات ادبی است. آنچه كه ما را بیشتر از حال و هوای خودمان خارج می كند و تفكر و تخیل را پرورش می دهد به انشا نزدیكتر است ولی آنچه كه به زبان مردم نزدیكتر باشد نگارش است.

مراحل نوشتن

1)غیرفعال( رونویسی )

2)نیمه فعال( املا )

3)فعال( نگارش ) كه خود به دو دسته ساده و پیشرفته تقسیم می شود.

ویژگی های انشا

روح دارد، زنده است،ارتباط برقرار می كند، میان خودش و مخاطب به یگانگی می رسد، دوام دارد و ماند گار است.

سه مرحله ی اساسی برای انشا:

1)مرحله ی پیش از نوشتن

2)مرحله ی حین نوشتن

3)مرحله ی پس از نوشتن

مرحله ی پیش از نوشتن

قبل از نوشتن كودك در ابهام به سر می برد و ابهام ترس آور است. بزرگ ترین مشكل در نوشتن، شروع آن است پس باید بن بست نوشتن را در هم شكست.

با مطالعه، گفت و گو، مشاهده، فضا سازی، ایجاد شبكه ی خورشیدی می توان گام های موثری در این راه برداشت.

مطالعه ابزاری برای روشن كردن ذهن است.

بعضی از موضوعات احساسی احتیاج به مشاهده دارد زیرا حس كردن و لمس كردن مهم تر از فقط شنیدن است.

فضا سازی كه موجب آمادگی ذهنی می شود.

شبكه خورشیدی نیزیكی از راه های موثر برای انشا است .

مرحله حین نوشتن

در هنگام نوشتن آرامش ایجاد شود، توضیح داده نشود زیرا سیالی فكر به هم می خورد به قول اریكسون:          (راهنمایی نكنید، همدلی كنید)

معلم نیز با دانش آموزان شروع به نوشتن كند، ولی اولین نفر نباشد كه می خواند.

اول در دفتر بنویسد بعد در كتاب وارد نماید

مرحله پس از نوشتن

1) بعد از نوشتن هر دانش آموز می تواند متن خودش را بخواند.

2) دانش آموز دیگری می تواند، انشای دوستش را بخواند.

3) نوشته های آنان را با هم عوض كرده و از آنها می خواهیم تا انشای یكدیگر را بخوانند و نظر خویش را در پایین ورقه بنویسند.

4) انشای خود را در مراسم صبحگاهی بخوانند.

5) انشای خود را روی دیوار كلاس نصب كنند.

6) از دانش آموزان دعوت می شود انشای خود را در دفتر نزد همكاران بخوانند.

7) مطالب نوشته شده را برای روز نامه، مجلات و صدا و سیما ارسال كنند.

8) دفتری تحت عنوان (كتاب ما، كتاب همه) تهیه شود.

مواردی كه در بررسی انشای دانش آموزان باید در نظر داشته باشیم

1) زیبایی های انشای دانش آموزان را در كلاس بیان نماییم. پس ابتدا موارد مثبت نوشته ها را ذكر كنیم سپس به موارد اشتباه بپردازیم.

2) هیچ گاه انشای دانش آموزی را با انشای دانش آموز دیگر مقایسه نكنیم.

3) هیچ گاه انشای دانش آموز را با اندوخته های ذهنی خود مقایسه نكنیم.

4) به نكات نگارشی و ساختار جمله ها توجه كنیم.

5) به دانش آموزان دیگر اجازه دهیم در بیان قوت و ضعف یك نوشته اظهار نظر نمایند به گونه ای كه به نویسنده ی آن از لحاظ روحی لطمه ای وارد نشود.

6) وقتی متن انشا توسط دانش آموز قرائت شد معلم حتما آن نوشته را پس از قرائت نزد خود بررسی نماید.

7) انشا خلاقیت است. كمیت نوشته مهم نبوده بلكه كیفیت آن مد نظر می باشد.

معیارهای ارزشیابی انشا

1) زیبا، زنده و متفاوت نوشتن

2) درك كردن موضوع

3) دارا بودن شروع و پایان مناسب

4) پاكیزه نوشتن

5) رعایت بند نویسی و جمله (علائم نگارشی)

 

آموزش انشا

1) نوشتن پاره موضوع

(پاره موضوع ها شروع را آسان كرده و گرد آوری اطلاعات را راحت می كند. )

2) نوشتن جمله برای هر پاره موضوع

3) اصلاح جملات از نظر نگارشی

4) مرتب كردن جملات در هر پاره موضوع

5) مرتب كردن همه ی جملات

6) نوشتن جملات مرتب شده از روی تابلوی كلاس و خواندن آن

تا این قسمت از بحث ما پیرامون آموزش انشا در كلاس انجام می شود كه ممكن است دو جلسه نیز به طول انجامد.

در منزل نوشتن موضوع توسط فراگیران به كمك همین نوشته ها با استفاده از ضرب المثل ها، سخنان بزرگان
 آرایه های ادبی از طریق تحقیق صورت می گیرد.

راهكارهایی جهت تقویت نگارش و انشا

1) تقویت بیان شفاهی و مهارت های زبان آموزی

2) پیدا كردن كلمات مترادف، متضاد برای افزایش گنجینه ی لغات

3) تمرین برای پیدا كردن كلمات هم قافیه

4) جمله سازی به صورت شفاهی و مسابقه به صورت كامل كردن جمله به صورت شفاهی

5) تكمیل جملات ناقص

6) ساختن جمله با توجه به تصاویر و نوشتن انشای ساده در مورد یك تصویر (قصه های تصویری)

7) دادن چند كلمه و به كار بردن آنها در جمله و یا به صورت پیوند مضحك

8) خواندن داستان و بیان شفاهی

9) خلاصه كردن یك متن یا داستان

10) بازنویسی یك داستان به صورت تغییر شخصیت های داستان

11) تكمیل یك متن نیمه تمام

12) خاطره نویسی

13) گزارش نویسی

14) تكمیل داستان نیمه تمام

15) دادن موضوعات ملموس در ارتباط با زندگی كودك

16) انشای مصور: درباره ی موضوعی جست و جو كنند، تصویر پیدا كنند و درباره ی آن بنویسند.

17) نقاشی: موضوعی برای نقاشی بدهیم، بعد از روی نقاشی داستان بنویسند.

) استفاده از احساس: از دانش آموزان بخواهیم چشمان خود را ببندند و خود را مثلا در یك فصل از سال تصور كنند، سپس احساس و حالات خود را بنویسند.

19) تصاویر مبهم: این تصاویر به دانش آموزان داده شود و در مورد تصاویر آنچه در ذهن دارند بنویسند.

 

20) مسابقه: موضوعی به دانش آموزان داده و از آنها بخواهیم در مورد موضوع صحبت كنند.

21) نوشتن انشا به صورت گروهی: موضوعی به بچه ها داده سپس از آنها می خواهیم تك تك جمله هایی درباره ی آن بگویند و روی تخته بنویسند سپس از آنان می خواهیم با استفاده از این جملات انشا بنویسند.

22) یك شی مانند یك دفتر، كتاب، مداد،. را در دست گرفته و از دانش آموزان می خواهیم در مورد آن هر چه می دانند جمله بگویند.

23) دانش آموزان را به محیط خارج از كلاس برده و از آنها می خواهیم مشاهدات خود را نقاشی كنند و درباره ی مشاهدات خود هرچه می توانند جمله بنویسند. هرگروه جملات خود را در ورقه بنویسد. هنگام نوشتن معلم نظارت كند، بعد از گروه ها بخواهد جملات خود را بخوانند سپس بهترین جمله ها را روی تابلو نوشته شود و به طور منظم به هم ربط داده شود تا متن انشایی توسط همه ی دانش آموزان تهیه شود.

 

24) وقتی كلاس را نمی توان به باغ برد باغ را به كلاس آورد حتی اگر این باغ، تصویر، صدا، یا تنها ماكت باغ باشد. تصاویر زیبا و پخش صدا در كلاس به دانش آموزان شادابی و نشاط و تفكر قشنگ می دهد.

 

هفت گام اساسی تا انشا نویسی

همیشه در كلاس با دو گروه دانش آموز روبه رو هستیم آنهایی كه با كتاب و قصه آشنایی دارند و آنهایی كه خیلی با كتاب یا قصه خوانی ارتباط ندارند لذا باید كار را با قصه خوانی شروع كنیم.

گام اول

قصه خوانی برای بچه ها: در اولین جلسه از بچه ها می خواهیم به داستان گوش دهند سپس از آنها می خواهیم برای جلسه ی بعد صحنه ای از آن داستان را نقاشی كنند و با خود بیاورند بعد از بررسی نقاشی بچه ها قصه ی دیگری را می خوانیم. به بچه ها توضیح می دهیم كه هدفمان از نقاشی، درس نقاشی در زنگ هنر نیست، بلكه می خواهیم بدانیم چقدر پایداری ذهنی دارند و یك قصه چقدر درذهن آنها پایدار می ماند.

گام دوم

نوشتن انشاهای كوتاه: بعد از 4 یا 5 قصه كه گفته ایم و بچه ها راجع به آن نقاشی كردند از آنها می خواهیم سه خط درباره ی آن قصه بنویسند.

گام سوم

تقویت حس بینایی بچه ها: برای خوب نوشتن ابتدا لازم است كه دنیا را خوب و درست ببینیم. برای تقویت حس بینایی می توانیم از همین حوادث روزمره كه در اطراف ما رخ می دهد استفاده كنیم در این كار می توانیم از پانتومیم و كولاژ استفاده كنیم. چون در نمایش پانتومیم صدا وجود ندارد بچه ها سعی می كنند خوب نگاه  كنند تا اطلاعات لازم را به دست آورند.

گام چهارم

تقویت حس شنوایی بچه ها: نواری از صداهای گوناگون مثل صدای آب، باد، بوق خودرو، گریه ی نوزاد و. كه قبلا ضبط كرده ایم در كلاس پخش می كنیم تا بچه ها به این صدا ها گوش دهند و با هم درباره ی هركدام صحبت كنند هدف این است كه بدانند برای نوشتن لازم است به صداهای اطرافشان نیز توجه كنند.

گام پنجم

نوشتن انشا از این گام آغاز می شود. این بار دیگر انشا سه سطر نیست و باید یك انشا مورد قبول در چند سطر بنویسد. كار نوشتن در منزل نیز از همین مرحله آغاز می شود. برای بار اول هم خود معلم همراه دانش آموزان انشا بنویسد و با خواندن انشایش به طور غیر مستقیم به بچه ها آموزش می دهد.

گام ششم

نوشتن انشا به صورت گروهی: در این گام موضوعی را مطرح می كنیم و از دانش آموزان می خواهیم جملاتی درباره ی آن بگویند تا روی تابلو بنویسیم. سپس از آنها می خواهیم با استفاده از این جمله ها انشا بنویسند در واقع این انشای گروهی به نوعی مرتب كردن همان جمله هایی است كه خودشان گفته اند.

سپس جمله های تكراری را حذف یا اصلاح می كنیم و با كمك دانش آموزان بازنویسی و ویرایش می كنیم.

گام هفتم

این مرحله سكوی پرش دانش آموزان به سوی دنیای نوشتن است.

انواع انشا

1) گاه انسان تحت تأثیر عواطف و احساسات خود قرار می گیرد و انگیزه ی نوشتن خود را در آن می یابد كه به آن نوشته ی "عاطفی" می گویند.

2) زمانی تخیل و جریان جوشان ذهن انسان را به نوشتن وا می دارد كه این گونه نوشتن را می توان "تخیلی" نامید.

3) نوعی دیگر از نوشتن "توصیفی" است كه با استفاده از تشبیهات و استعارات می توان به وصف طبیعت یا. پرداخت.

4) گونه ی دیگر نوشتن به صورت"گزارش" است كه دانش آموزان با دیدن و مشاهده كردن چیزی درباره ی آن، مطالبی تهیه می كنند و آنها را كنار هم قرار می دهند و انشا می نویسند.

5) گاه دانش آموزان قادر به نوشتن داستان هستند و اگر درست پرورش یابند نویسندگان بزرگی خواهند شد.

6) برای نوشتن انشای"اجتماعی" باید به میان مردم رفت ونیازهای آنان را حس كرد و واقعیت را دریافت.

7) هنر نیز در وجود آدمی است. در ذات و فطرت اوست. هركس به نوبه ی خود هنری دارد كه می تواند از آن استفاده كند و در تمام مراحل زندگی آن را به كار گیرد و نامی نكو و جاودان از خود باقی گذارد. اگر این نیاز انسان را وادار به نوشتن كند، می توان نوشته اش را "هنری" نامید.

8) تاریخ باور گذشته هاست و دانش آموزان باید تاریخ و گذشته ی خود را بدانند "انشای تاریخی" به مطالعه ی فراوان نیاز دارد.

9) اگر نوشته سرشار از كلمات و تعبیرات ادبی باشد می توان آن را "ادبی" نامید. این نوع نوشته اگر به شعر هم نزدیك باشد "شعر گونه" نامیده می شود.

10) معمول ترین نوع نوشته كه در بین دانش آموزان رایج است "نوشتن خاطره" است. اگر آنها درست یاد بگیرند كه خاطرات روزانه ی خود را بنویسند، هم در نوشتن بهتر به آنها كمك می شود و هم راستگویی در آنها تقویت  می گردد.

 

11) اگر به دانش آموزان بگوییم در مورد مطلب یا موضوعی تحقیق كنند و سپس مطالب خود را با توجه به استدلال جمع آوری نمایند و به صورت انشا بنویسند می توان آنها را "تحقیقی" یا "استدلالی" نامید.

12) گونه ای دیگر از انشا "تشریحی" است كه به صورت عینی و تخیلی می باشد. عینی یعنی واقعی و تخیلی یعنی خیال انگیز.

13) نوشتن نامه هم می تواند گونه ای دیگر از انشا باشد.

14) زمانی انسان می خواهد با نوشته های خود نكات اخلاقی و پند آموز را بیان كند این انشا را می توان "اخلاقی" نامید.

15) علم نیز پیوسته در جهان در حال پیشروی است. هر روز اختراعات جدید یا صنعت و گونه های دیگر پیشرفت به وقوع می پیوندد. باید دائم دراین مورد اطلاعات به دست آورد. نوشتن این گونه اطلاعات را می توان "انشای علمی" نامید.

16) مشكل ترین نوع نوشته انشای "فلسفی" است كه به دلیل وبرهان احتیاج دارد و در آن باید علت ها را اثبات كرد.

17) مقابل فلسفه، "عرفان" است كه بدون دلیل بیان می شود. در این هر دو مبدأ خداوند است، فقط عرفان با رمز و راز علت ها بیگانه است و از اعماق و درون انسان برمی خیزد و معرفت انسان را در مورد آفرینش بیان می كند.

) نوع دیگر انشا به صورت "طنز" است. قبل از هر چیز معلم باید به دانش آموزان توضیح دهد تا طنز با هزل و هجو اشتباه نشود.

اصول آموزش انشا

دانش آموزی می تواند انشای خوبی بنویسد كه:

1) با واژه ها و مفاهیم مختلف آشنا باشد.

2) با هریك از واژه ها بتواند جملات مناسبی بسازد.

3) در نوشتن هر جمله نكات دستوری را رعایت نماید.

4) در نوشتن جمله های مربوط به یك متن قواعد نگارش را رعایت كند.

5) در انشاهای توصیفی و گزارش نویسی باید مهارت مشاهده ی دانش آموز تقویت شود تا بتواند با كمك حواس خود موضوع مورد مشاهده را با دقت مشاهده كند و آنچه را مشاهده كرده یاد داشت نماید و از یاد داشت های خود جهت نوشتن انشای توصیفی و گزارشی استفاده نماید.

6) با مطالعه ی نوشته ی دیگران درباره ی موضوعی خاص، با چه نوشتن و چگونه نوشتن آشنا شود.

7) به شركت در جلسات سخنرانی علاقه شود و نكات مهم آن را یاد داشت نماید.

8) ترغیب شود تا پیرامون هر موضوع، مطلبی را كه خوانده و یا شنیده در دفتر معینی یادداشت نماید و یا منابعی كه را در آن زمینه، مطالبی نوشته اند معین سازد تا در فرصت لازم به آن منابع مراجعه كند.

9) برای كسب مهارت نوشتن مانند هر مهارت دیگر به تمرین و تكرار بپردازد.

راهكارهای تقویت زبان گفتاری به شرح زیر است:

- دانش آموزان درباره ی آزمایشی كه در كلاس انجام می دهند، مرحله به مرحله توضیح دهند.

- داستانی به انتخاب خود تعریف كرده و سپس نتیجه ی آن را بیان كنند.

- اگر با واقعه ای در مسیر مدرسه مواجه شدند برای هم كلاسی خود بیان كنند.

- جزئیات یك حادثه ی مهم مثل مسابقه ی فوتبال و . را برای هم كلاسیهای خود با دقت تعریف كنند.

- فیلم یا پانتومیم،نمایش نامه،تئاتر یا را برای هم كلاسی های خود با دقت تعریف كنند.

- پس از شنیدن یك داستان آنچه را كه به خاطر سپرده اند برای دوستانشان بازگو كنند.

- یكی از موضوعات درسی مورد علاقه ی خود راانتخاب كرده و به طور شفاهی درباره ی آن توضیح دهند.

- بعد از بازدید از مكان های عملی، صنعتی،تفریحی، فرهنگی و مشاهدات خود را برای دوستانشان تعریف كنند.

- لطیفه یا داستان طنزی را برای دوستانشان مطرح كنند.

- به روش نقالی موضوعی را در كلاس به نمایش بگذارند.

- درباره ی یك موضوع علمی، هنری، اجتماعی،اقتصادی با دوستانشان مصاحبه كنند پس از جمع بندی نظرات آنان را در كلاس ارائه دهند.

- عناوین تعدادی از كتاب های مورد علاقه خود را به كلاس بیاورند و درباره ی مفاهیم و مطالب مطرح شده در كتاب ها توضیحاتی بدهند.

نكاتی پیرامون آموزش انشا

انجام فعالیت های زیر برای آموزش مطلوب انشا توصیه می شود:

1) از دانش آموزان بخواهیم اشیا و پدیده های اطراف خود را با دقت مشاهده كنند، سپس مشاهدات خود را در ذهن مرتب كرده و برای بازگو كردن و نوشتن آماده كنند.

2) برای دانش آموزان داستان یا متنی را بخوانیم و پرسشهایی جهت فعال نمودن ذهن آنان طرح كنیم. این امر باعث می گردد فراگیران از نقش فعال خود و مشاركت در بحث و نقد در كلاس لذت ببرند.

3) دانش آموزان را به طور عملی با اصول پژوهش و تحقیق و مراجعه به منابع اطلاعاتی و مطالعاتی آشنا سازیم.

4) به دانش آموزان آموزش دهیم كه در نوشتن انشا از واژه های دشوار و دور از ذهن استفاده نكنند.

5) دانش آموزان را ترغیب كنیم كه احساساتی را كه مایلند با دیگران در آن شركت باشند در نوشته ی خود به كار برند مانند: شادی، محبت، عاطفه، جشن، دوستی،

6) از دانش آموزان بخواهیم ابتدا خلاصه ای برای انشای خود بنویسند، سپس نوشته ی نهایی را با خلاصه ی خود مقایسه و ارزیابی كرده آن گاه مشخص كنند آیا به هدف مورد نظر خود دست یافته اند یا خیر؟

7) بانمایش یك فیلم كوتاه(داستانی، كارتون، مستند،) دانش آموزان را به نقد نویسی تشویق كنیم تا آنها جملات خود را سازمان دهی كرده و نتیجه ی كلی نقدی را بنویسند.

8) با نمایش یك فیلم یا بیان یك داستان به صورت نیمه تمام از دانش آموزان بخواهیم فیلم یا داستان را به سلیقه ی خود كامل كرده، سپس متن كامل شده را بازخوانی كنند.

9) دانش آموزان را تشویق كنیم تا رئوس مطالب خود را بنویسند كه این خود مهارتی است كه باید آموزش داده شود. این كار به بازخوانی نوشته كمك بسیاری می كند استفاده از رئوس مطالب در برنامه ریزی بهبود كیفیت نگارش نقش موثری دارد.

10) نگارش خوب نیاز به تمرین بسیار دارد. تمریناتی در زمینه ی خلاصه نویسی، بازنویسی، بازآفرینی، خاطرات روزانه، شرح حال نگاری و دانش آموزان را به هنر خوب نوشتن آراسته خواهد كرد.

11) تجدید نظر در نوشته ی دانش آموزان بسیار مهم است، آنان می توانند برای مدتی نوشته ی خود را بازنویسی كنند.

12) دانش آموزان را تشویق كنیم تا در ویرایش نوشته هایشان با هم كلاسی های خود هم فكری و تبادل نظر كنند و از آنها كمك بگیرند.

13) نمایش، سرود، تئاتر و. را برای بعضی از جلسات انشا انتخاب كنیم و بعد از دیدن آن از دانش آموزان بخواهیم تفسیر مهمی را كه برداشت كرده اند بنویسند.

انواع موضوعات انشا

1) موضوعات توصیفی

در این خصوص معمولا از دانش آموزان خواسته می شود موضوعاتی نظیر یك روز طوفانی را آن طور كه دیده یا شنیده اند،وصف كنند. واقعه ای را كه از نزدیك مشاهده كرده اند و یا شرح آن را شنیده اند بنویسند.

لازم به یادآوری است كه در نوشته های توصیفی باید از دانش آموزان خواسته شود تا درباره ی جزئیات پدیده ها یا اشیایی كه با حواس می توان آنها را دریافت دقت كنند یا فرصتی را ایجاد كنیم كه اشیا و یا پدیده ها را از نزدیك مشاهده كنند و اجزای آن را بررسی نمایند در آن صورت است كه می توانند درباره ی دیده ها و شنیده ها بنویسند و سوالات خود را درباره ی آن مطرح نمایند.

2)گزارش نویسی

این نوع انشا زمانی داده می شود كه دانش آموزان به بازدیدها، گردش ها، زیارت،تفریح و دیدار شخصیت ها رفته باشند در آن صورت می توان از آنها خواست به صورت انفرادی یا گروهی درباره ی جزئیات بازدید و یا گردش خود مطالبی را بنویسند دانش آموزان چه را كه از نزدیك یا از طریق پرسش دریافت كرده و یا از راه دیگری به آن رسیده است، در گزارش خود ذكر می كند. به طوری كه خواننده ی گزارش احساس كند كه خود در محل حضور داشته است.

3) انشای نقلی

در این نوع انشا معلم داستان هایی از موضوعات و دروس مختلف برای دانش آموزان نقل می كند و از آنان می خواهد تا این داستان ها را بنویسند مانند: سرگذشت انسان های شریف، فداكار، عالم، دانشمند، شهدا، كه می تواند از كتاب هایی نقل شود. به این ترتیب ضمن الگو دادن به شاگردان از آنان می خواهیم تا زندگی آن بزرگان را شرح دهند و نیز درس هایی را كه گرفته اند بنویسند. ذكر داستان های مفید و ترغیب دانش آموزان  به بازگویی و نوشتن آنها تأثیر مطلوبی در روحیه ی آنها دارد. از طرف دیگر دانش آموزان را به خواندن سرگذشت بزرگان ترغیب نموده و زمینه ی تفكر و نویسندگی را در آنان تقویت می نماید.

4)انشای تخیلی

این نوع از انشا در واقع توصیف خیال پردازی های كودكان و یا اشخاص دیگر است در خیال پردازی معمولا فرد حكایتی را می سازد ویژگی های شی را كه به تصور درآورده است بیان می كند و گفت و گوهایی را تنظیم می كند اما در واقعیت شاید چنین شیئی وجود نداشته باشد و چنان وسیله ای را كسی نساخته باشد و گفت و گویی هم رد و بدل نشده باشد و همه ی آنها ساخته و پرداخته ی ذهن خیال پرداز فرد باشد.

بین خیال پردازی و خلاقیت رابطه ای وجود دارد. لذا ترغیب دانش آموزان به بازگو كردن تخیلات به پرورش ذهن خلاق آنان كمك می كند. چون تخیلات بیانگر احساسات و ادراكات درونی كودكان می باشد.

بنابراین با مطرح كردن موضوعات تخیلی و ترغیب آنها به نوشتن موضوعات می توان به احساسات، آرزوها، نگرشها و انتظارات آنان پی برد و تا حدودی ناشناخته های ذهنی آنان را كشف كرد.

5) خلاصه نویسی

در واقع یك نوع راهبرد آموزش انشا می باشد به این معنا كه از شاگردان بخواهیم درسی یا مطلبی را كه در چند صفحه نوشته شده است در نصف یا یك صفحه خلاصه كنند یا داستان بلندی را كه در چندین جلسه شنیده اند نقل كنند و خلاصه نویسی در واقع تمرینی برای انشای نقلی است كه باید به نكات زیر هنگام نوشتن توجه كرد:

- رابطه ی مطلبی كه باید به عنوان خلاصه نوشته شود با مطلب اصلی مشخص شود برای مثال: خلاصه به اندازه ی یك دوم، یك سوم، یك چهارم، یك دهم مطلب اصلی باشد.

- نوشته ای كه خلاصه می شود دارای سه بخش اساسی است:

الف) یك بخش آن افكار و اندیشه های اصلی نویسنده است، زیر این بخش خط كشیده تا عین آن نوشته و یا برداشت از متن اصلی نقل شود.

ب) بخش دیگر مفاهیمی است كه در جهت تأیید نظر نویسنده آورده شده است و به عبارت دیگر مستندات نویسنده به منظور ارائه یك فكر یا ایده است. در هنگام خلاصه نویسی باید بخشی از آن به عنوان مستندات نویسنده، نقل گردد.

ج) بخش سوم هر نوشته دلایل و توضیحات نویسنده می باشد كه جهت تبیین نوشته و یا ارتباط اندیشه های دیگران با اندیشه ی نویسنده است كه می توان آن را هنگام خلاصه كردن حذف كرد. بنابراین خلاصه ها عین گفته یا فكر نویسنده و یا مستندات فكر نویسنده است كه در خلاصه آورده است.

چیزی كه در خلاصه نویسی حائز اهمیت است اشاره به پیام اصلی نوشته و ذكر پیام های فرعی می باشد.

6)نامه نگاری

نامه نگاری نوع دیگری از انشا نویسی است. در نامه نگاری رعایت نكات زیر اامی است:

- پیامی كه دانش آموز در مورد نامه ی خود نوشته است، قطع نامه، عنوان نامه، استفاده ی مناسب از علائم نگارش، حاشیه گذاری مناسب در نامه، خوش خطی، تاریخ نامه، نام و امضای نویسنده، نشانی گیرنده، تناسب متن با مخاطب نامه و امثال آن